Aynştaynyum elementinin özellikleri ve kullanım alanları

Aynştaynyum elementinin özellikleri , Aynştaynyum elementinin kullanım alanları

Aynştaynyum (Es), einsteinyum olarak da yazılır, aktinitler dizisinden, atom numarası 99 olan ve periyodik tablonun Illb grubun­da yer alan, yapay olarak elde edilmiş kimyasal element. Doğada bulunmayan ve uranyum-238’in yoğun nötron bombardı­manına tutulmasıyla aynştaynyum-253 izo­topu halinde elde edilen bu element. Kasım 1952’de Büyük Okyanusun güney kesimin­de patlatılan ilk termonükleer bombanın (hidrojen bombası) döküntüleri arasında, California’daki Berkeley Üniversitesi’nden Albert Ghiorso ve arkadaşları tarafından Aralık 1952’de tanımlanmıştır.

Termonükleer bombanın döküntüleri, rad­yoaktif patlama bulutları arasında radyo kumandayla pilotsuz olarak uçan uçaklar tarafından filtre kâğıtları üzerinde toplan­mıştı. Sonradan, aynştaynyumun ve 100 atom numaralı elementin (fermiyum) varlı­ğı, Enivetok mercan adasından alman mer­canlarda da saptandı. Metal halindeki aynştaynyum ise henüz elde edilememiştir.

Aynştaynyumun bütün izotopları radyoak­tiftir. Aynştaynyum-253 (yarı ömrü 20,5 gün), aynştaynyum-254 (yarı ömrü 276 gün^ ve aynştaynyum-255 (yarı ömrü 38,3 gün) izotoplarının karışımları, plütonyum gibi daha küçük atom numaralı elementlerin yavaş nötronlarla yoğun biçimde bombardı­mana tutulmasıyla elde edilebilir. Radyoak­tif işaretleme yöntemleri,+3 yükseltgenme durumunun, büyük bir olasılıkla Esi³, iyonu halinde sulu çözeltide var olduğunu göster­mektedir ;+2 yükseltgenme durumunun var­lığını gösteren bazı kanıtlar da bulun­muştur.

Aynştaynyum,+ 3 değerlikli öbür aktinit elementlerine çok benzeyen kimyasal özel­likler gösterir. Aynştaynyum-255 ve aynştaynyum-256, elektron (beta parçacık­ları) salarak fermiyum (atom numarası 100) izotopları oluşturur; aynştaynyum-253 ise mendevelyumun (atom numarası 101) elde edilmesinde kullanılır.