Babi Yar Nerede, Babi Yar Katliamı
Babi Yar Nerede Hakkında Bilgi, Babi Yar Katliamı Hakkında Bilgi
Babi Yar, babu yar ya da baby yar olarak da bilinir, Ukrayna’da, Kiev’in kuzeyinde büyük koyak. Nazi SS mangalarının 1941-43 arasında öldürdüğü, çoğu Yahudi 100 bini aşkın kişinin toplu mezarı buradadır.
Alman orduları Kiev’i 19 Eylül 1941’de aldı. Aynı yılın başlarında Hitler, özel SS mangalarının, SSCB içlerine doğru ilerleyen Alman ordusunu izleyerek tüm Yahudileri ve Sovyet görevlilerini yok etmesini emretti. Kiev düştükten birkaç gün sonra kentteki Alman karargâhında meydana gelen patlama pek çok Alman askerinin ölümüne yol açtı ve patlamadan sorumlu tutulan Yahudilere karşı Alman zulmünü artırdı. SS Sonderkommando’lan (özel komando birliği) kente girdiğinde, Yahudiler yok edilmek üzere işaretlenmişti. 29-30 Eylül’de yaklaşık 34 bin Yahudi 36 saat içinde küçük gruplar halinde kent dışına çıkarıldı; burada hepsi çırılçıplak soyulduktan sonra makineli tüfeklerle taranıp koyağa atıldı. Bir bölümü can çekişmekte olan kurbanların üstü hemen toprakla örtüldü. Sonraki iki yıl boyunca bu mezar, Yahudi olan, ama aralarında komünist devlet görevlileri ile savaş tutsaklarının da bulunduğu binlerce kurbanın cesediyle dolup taştı. Alman orduları SSCB’den çekilirken Naziler katliamın kanıtlarını gizlemeye çalıştılar. Ağustos-Eylül 1943’te cesetler savaş tutsaklarınca topraktan çıkarılarak yakıldı. Görgü tanıklarından tüm ayrıntılarıyla öğrenilen katliamı, İlya Ehrenburg Burya (1947; Fırtına, 1969), Anatoli Kuznetsov da Dokumentalni Roman (Roman Biçiminde Bir Belgesel) romanlarında etkileyici biçimde kaleme aldılar. Bölgede bir stadyum kurma tasarısını protesto amacıyla Yevgeni A. Yevtuşenko’nun Eylül 1961’de yayımladığı şiiri “Babi Yar” ile Babi Yar tüm dünyanın dikkatini üzerinde topladı (Türkçe çev. 1966). Dmitri Şostakoviç, ilk kez Aralık 1962’de Moskova’da seslendirilen 13. senfonisinin (koral) bir bölümünde bu şiire yer verdi.
Yevtuşenko ve Şostakoviç, başka Sovyet yurttaşlarının da öldürüldüğü bir bölgeyi yalnızca Yahudilere mal etmeye yanaşmayan yöneticilerce “kozmopolitizm” ile eleştirildi. Babi Yar’da 1966’da küçük bir dikilitaş, 1976’da ise 15 m yüksekliğinde bir anıt dikildi.