Eamon de Valera Kimdir
Eamon de Valera Kimdir, Eamon de Valera Hayatı Biyografi
İrlandalı devlet adamı. İrlanda’nın bağımsızlığı için çalışmış, 1959-1973 arasında cumhurbaşkanlığı yapmıştır.
14 Ekim 1882’de ABD’de New York’da doğdu, 29 Ağustos 1975’te İrlanda’da Dublin yakınlarında öldü. İspanyol asıllı bir ressam olan babasının 1885’te ölümü üzerine Limerick’e İrlanda asıllı annesinin ailesinin yanına götürüldü. Bir bölge okulunda başlayan eğitimini Dublin’deki Blackrock College’da sürdürdü. 1904’de İrlanda Kraliyet Üniversitesini bitirerek matematik öğretmeni oldu.
1913’de İrlanda’nın özerkliği için çalışan İrlandalı Gönüllüler örgütüne katıldı ve Sinn Fein (İrlanda milliyetçi ve cumhuriyetçi hareketi) hareketinde çalıştı. 1916’da Dublin’de İngilizlere karşı başarısızlıkla sonuçlanan Paskalya Ayaklanmasının önderlerinden olması nedeniyle idama mahkum edilen De Valera’nın cezası, ABD uyruklu olduğundan hapset çevrildi. 1917 genel affıyla da serbest bırakıldı.
Paskalya Ayaklanmasının hayattaki önderlerinden biri olan De Valera Sinn Fein Partisi’nin başkanlığına seçildi. Ancak Mayıs 1918’de yeniden tutuklanarak İngiltere’de hapsedildi. Aralık 1918 seçimlerinde Sinn Fein, İrlanda’da üçte iki çoğunluğu alınca, parti üyeleri kendi meclisleri Dail Eireann’ı (İrlanda Meclisi) oluşturarak, İrlanda Cumhuriyetinin kurulduğunu açıkladı. De Valera Şubat 1919’da Michael Collins’in de yardımıyla hapisten kaçtı, ABD’ye giderek İrlanda’nın haklılığı konusunda taraftar toplamaya, mali yardım sağlamaya çalıştı. Aralık 1920’de, sürdürülen gerilla savaşının son döneminde İrlanda’ ya döndü.
1921 ateşkesinden sonra İngiltere, İrlanda’nın bir cumhuriyet olduğunu kabul etmeyerek yarı bağımlı bir dominyon statüsüne sahip Hür İrlanda Devleti’nin kurulmasını önerdi. Buna göre İrlanda’nın kuzey bölümü Ulster, İngiltere’ye bağlı kalıyordu. Aralık 1921’de İrlanda’yı temsil eden heyet bu öneriyi kabul edince, Cumhuriyetçiler’le birlikte De Valera da buna karşı çıktı. Meclisin, Ocak 1922’de antlaşmayı onaylaması üzerine Haziran 1922’de yeniden iç savaş başladı. Hür İrlanda Devleti yanlıları, Cumhuri- yetçiler’i Mayıs 1923’te yenilgiye uğrattı.
De Valera, iç savaştan sonra kurulan Cosgrave hükumetine muhalif Cumhuriyetçiler’in başında yer aldı. Ağustos 1923’de hükumet güçlerince yakalandı, Temmuz 1924’te serbest bırakıldı. Mart 1926’da Sinn Fein’nin parti başkanlığından ayrılan De Valera, 1926’da Fianna Fail adında yeni bir parti kurdu ve 1927’de milletvekili seçildi. Fianna Fail 1932’de Cosgrave’i yenilgiye uğratarak çoğunluğu elde etti ve De Valera 16 yıl sürecek olan hükumetini kurdu.
De Valera’nın başbakanlığı döneminde İrlanda egemenliği üzerindeki son kısıtlamalar kaldırıldı. 1937’de bir anayasa onaylanarak ülkenin Eire adıyla bağımsız bir devlet olduğu ilan edildi, İngiltere’ye yapılan toprak bedellerinin geri kalan bölümünün ödenmesinin reddi nedeniyle iki ülke arasında başlayan iktisadi savaşta gümrük duvarları konularak sanayiyi geliştirme, kendine yeterli bir ülke yaratma çabalarına hız verildi.
Avrupa’da kendini hissettirmeye başlayan savaş tehlikesi iki ülkeyi ilişkilerini yumuşatmaya itti. 1932’de Milletler Cemiyeti’nde konsey, 1938’de meclis başkanlığı yapan De Valera, II.Dünya Savaşı sırasında ülkenin tarafsız kalmasını sağladı. De Valera, savaş sonrasında oluşan muhalefetin etkisiyle 1948 seçimlerinde çoğunluğu yitirince, John A.Costello partilerarası bir hükümet kurdu. 1949’da cumhuriyet ilan edildi. Costello hükümeti anlaşmazlıklar sonucu yıkılınca De Valera 1951’de yeniden başbakanlığa getirildi. 1954’de Costello yeni bir hükumet oluşturduysa da De Valera 1957 seçimlerinde büyük bir çoğunlukla işbaşına geldi. Haziran 1959’da Cumhurbaşkanı seçildi. 1966’da da Fine Gael’in (Ilımlı Milliyetçi Parti) adayı Thomas O’Higgins’e karşı Cumhurbaşkanlığı seçimlerini gene kazandı. 1973’de emekliye ayrılarak Dublin yakınlarından bir bakım evine çekildi, iki yıl sonra orada öldü.
Ülkesine siyasi, iktisadi alanda bağımsızlık sağlamaya çalışan De Valera İrlanda bağımsızlık hareketiyle başa baş giden yaşamı süresince, yarım yüzyıl ülkesini yönetmiştir.