Jean-Baptiste Lamarck Kimdir
Jean-Baptiste Lamarck Kimdir, Jean-Baptiste Lamarck Hayatı Biyografi
Fransız, doğa bilimci. Canlıların evrimini, yaşam boyu kazanılmış özelliklerin kalıtımla yeni kuşaklara aktarılması ve türlerin birbirine dönüşme- siyle açıklayan “dönüşümcülük kuramının yaratıcısıdır.
Jean Baptiste Pierre Antoine De Monet, chevalier de Lamarck 1 Ağustos 1744’de Picardie bölgesindeki Bazentin le Petit’de doğdu, 18 Aralık 1829’da Paris’te öldü. Yoksul düşmüş küçük soylu bir ailenin on birinci ve sonuncu çocuğuydu. Ailenin hemen hemen tüm erkekleri gibi subay olmayı düşlerken, papaz olmasını uygun gören babasının isteğiyle Amiens’deki bir Cizvit okulunda başladığı din eğitimini 15 yaşında, babasının ölümü üzerine yarım bırakarak orduya katıldı. Ancak, Yedi Yıl Savaşı’nda, ardından Fransa’nın doğu sınırındaki ve Akdeniz kıyılarındaki birliklerinde geçen askerlik yaşamını, sağlığı bozulduğu için yalnızca dokuz yıl sürdürebildi ve 1768’de ordudan ayrılıp Paris’e yerleşti. Askeri görevle gittiği yerlerde ülkesinin bitki örtüsünü inceleme fırsatı bulan Lamarck, Paris’te bir bankada çalışırken bir yandan da botanik ve tıp öğrenimine başladı. Bir süre sonra tıbba duyduğu ilgiyi yitirmiş, kimya, meteoroloji ve jeolojinin yanı sıra özellikle Bernard de Jussieu ile birlikte botanik çalışmalarına ağırlık vermişti. Nitekim çok uzun bir çalışmanın ürünü olan ve 1778’de yayımlanan üç ciltlik Flöre française (“Fransa Florası”) adlı yapıtı, ertesi yıl Buffon’un önerisiyle Bilimler Akademisi’ne seçilmesini sağladı. Yalnız bilim çevrelerinin değil halkın da ilgi ve beğenisini kazanan bu yapıtıyla kısa sürede adını duyuran ve Buffon’un yönetimindeki
ünlü Jardin du Roi’da görevlendirilen Lamarck, bu kuruluşun 1793’de Museum National d’Histoire Na- turelle’e dönüştürülmesi üzerine profesörlüğe getirildi. Ancak, botanik bölümünde tüm kürsüler dolu olduğundan zooloji bölümüne “böcekler ve solucanlar” profesörü olarak atanmış, böylece 50 yaşındaki La- marck’n önünde, canlıların evrimi konusunda önemli çalışmalar yapmasını sağlayacak yeni bir araştırma alanı açılmıştı. Ne var ki, zoolojinin yam sıra, ilgisini hiçbir zaman yitirmediği botanik alanında da değerli çalışmalar yapan, jeolojiden meteorolojiye dek çok değişik alanlardaki araştırmalarının ışığında “dönüşümcülük” kuramını geliştiren Lamarck’ın çalışmaları kendi yaşamında büyük ilgi görmedi. Kuramları genellikle ya göz ardı edildi ya da aykırı görüşleri savunan Cuvier gibi etkili bilim adamlarınca eleştirildi. Özel yaşamı da başarısızlık, mutsuzluk ve sağlık sorunlarıyla gölgelenen, 1818’de görme duyusunu tümüyle yitiren ve üç evliliğinden olmuş sekiz çocuğuyla yaşamının son yıllarını yoksulluk içinde sürdüren Lamarck öldüğünde, çocukları yapıtlarını ve koleksiyonlarım satmak zorunda kalmış, cenaze giderlerini bile Bilimler Akademisi üstlenmişti.
Eserleri (başlıca): Flöre française, 3 cilt,1778, (“Fransa Florası”); Recherche sur les causes des principauı faits physiques, 2 cilt, 1794, (“Temel Fizik Olgularının Nedenleri Üstüne Araştırma”); Hydrogeologie, 1802, (“Hidrojeoloji”); Recherches sur l’organisation des corps vivants, 1802, (“Canlıların Yapısı Üstüne Araştırmalar”); Histoire naturelle des vegetaux, 15 cilt, 1803, (“Bitkilerin Doğa Tarihi”); Pbilosophie zoologique, 2 cilt, 1809, (“Zooloji Felsefesi”); Histoire naturelle des animaux sans vertebres, 7 cilt, 1815-1822, (“Omurgasız Hayvanların Doğa Tarihi”); Systeme analytique des connaissances positives de l’homme, 1820, (“İnsanın Pozitif Bilgisinin Analitik Sistemi”).