Johannes Ewald Kimdir
Johannes Ewald Hayatı, Johannes Ewald Kimdir
Ewald, Johannes (d. 18 Kasım 1743, Kopenhag – ö. 17 Mart 1781, Kopenhag), Danimarka’nın en büyük lirik şairlerindendir. Eski İskandinav mit ve sagalannın temalarından yararlanan ilk şairdir. Babası, bir düşkünlerevinin papazıydı. Onun ölümü üzerine öğrenim görmek üzere Schleswig’e gönderildi. Okulda Fielding’in Tom Jones’u ile Defoe’nun Robinson Crusoe’sunu okuduktan sonra serüven merakına kapıldı. 1758’de ilahiyat okumak üzere Kopenhag’a gitti; orada Arendse adlı bir kadına âşık oldu ve kısa sürede üne kavuşma umuduyla Yedi Yıl Savaşı’na (1756-63) katıldı. Bir süre sonra döndüğünde esin perisi olarak ölümsüzleştirdiği sevgili Arendse’sinin bir başkasıyla evlenmiş olduğunu gördü. Öğrenimini tamamladığında 19 yaşındaydı ve artık düz yazıları ve belli olaylar üzerine yazdığı şiirleriyle tanınıyordu. Fransız trajedilerinin üslubunu andıran Adamog Eva (1769) adlı dramatik şiirini bitirdiği sırada, Alman epik şair Friedrich Klopstock’la tanıştı. Yaklaşık aynı tarihlerde Shakespeare’in oyunlarını ve James Macpherson’ın Ossian adlı yapıtını okudu. Bunların etkisiyle, Danimarkalı tarihçi Saxo Grammaticus’un kaleme aldığı eski bir Danimarka efsanesinden yola çıkarak Rolf Krage (1770) adh tarihsel oyunu yazdı.
Bir süre sonra düzensiz, alkole bağımlı bir yaşam sürmeye başladı. 1773 ilkbaharında annesinin ve J. S. Schönheyder adlı Pietist bir papazın yardımıyla, Kopenhag’a göre daha sakin bir yer olan Rungsted’e taşındı. Yüce bir üslupla yazılmış yeni od türündeki Rungsteds lyksaligheder (Rungsted’in Zevkleri) adlı lirik şiir, konusunu Saxo Grammaticus’tan ve eski İskandinav mitolojisinden alan Balders d0d (Balder’in Ölümü) adlı lirik oyun ile düş ve serüven tutkusunu dile getirdiği Levnet og meninger (Yaşam ve Düşünceler) adh anı kitabının ilk bölümlerinden oluşan ilk olgun yapıtlarını burada verdi. 1775’te Elsinore yakınında daha ıssız bir yere taşındı. Burada, benlikten vazgeçmeyi öngören Pietist düşünceyle kabına sığmayan bağımsızlık duygusu arasındaki çatışmadan kaynaklanan bir bunalım geçirdi. Kopenhag’a 1777’de dönebildi. Daha sakin bir yaşam sürmeye başladığı bu dönemde, artık yetenekli bir şair olarak kabul ediliyordu. Ama sağlığı da giderek kötüleşi- yordu. Ölüm döşeğinde, Pietist kahramanlık ilahisi “Udrust dig, helt fra Golgotha”yı (Hazırla Kendini, Golgota Kahramanı) yazdı.
Johannes Ewald, Danimarka şiirinin bütün türlerine yenilik getirmiştir. Günümüzde de sahnelenen tek sahne yapıtı Fiskeme (1779; Balıkçılar) adlı operettir. Düzyazı yapıtlarının en önemlisi, ölümünden sonra yayımlanan anılarıdır. Bu yazılarda, yitirdiği sevgilisi Arendse’yi anlattığı bölümlerin acıklı lirik anlatımı mizahla iç içe gelişir. Ewald daha çok lirik şiirleri, özellikle kişisel konulan işleyen odları, ulusal marş olarak benimsenen “Kong Kristian stod ved h0 jen Masf’ı (Kral Kristian Uzun Gemi Direğinin Yanında Duruyordu) ve ilk Danimarka aşk destanı olan “Lille Gunver”i ile tanınır.