John Law Kimdir

John Law Kimdir,John Law Hayatı ve Biyografi

(1671-1729)

İskoç maliyeci, para kuramcısı ve tüccar. Para kuramını uygulamaya geçirmesi, enflasyona ve bunalıma yol açmıştır.

21 Nisan 1671’de İskoçya’da Edinburgh’da doğ­du, 21 Mart 1729’da Venedik’te öldü. Servet sahibi bir sarrafın oğluydu. Genç yaşta Londra’ya yerleşti, fakat bir düellodan sonra kaçıp Amsterdam’a gitti. Bunu izleyen 20 yılı Avrupa’da gezerek geçirdi, maliye ve banka sistemlerini inceledi. 1716’da Paris’e yerleşti ve genç XV.Louis’nin Fransa naibi Orleans dükünden ingiltere Merkez Bankası’na benzeyen Banque Gene­rale adlı özel bir banka kurma izni aldı. Banka çok başarılı oldu. 1717’de Law’a, Louisiana ile ticaret tekeli ayrıcalığı olan Compagnie d’Occident’ı (ya da ABD’de bilinen adıyla Mississippi Company) kurma izni verildi. Bir süre sonra da Fransız Doğu Hindistan Şirketi’ni satın aldı.

Bir Merkantilist olan Law’ın 1705’te yayımlanan Money and Trade Considered with a Proposal for Supplying the Nation with Money (“Ulusa Para Sağlamakla İlgili Bir Öneriyle Birlikte, Para ve Ticaret”) adlı en önemli yapıtında ana hatlarıyla açıkladığı düşünceleri kısmen Locke, Petty, Mun, North gibi İngiliz iktisatçılardan, kısmen de 17.yy sonu ve 18.yy başı Batı Avrupa’nın içinde bulunduğu iktisadi koşullardan kaynaklanıyordu. Ulusal serveti ve devletin iktidarını artıran nedenleri araştıran Law’a göre, toprak, doğal ve sınai ürünler ile işgücü bir ülkenin servetini oluşturuyordu. Bu öğelerden fayda- lanılabilmesi için ticaret, ticaret için de para (kıymetli madenler) gerekliydi. Kıymetli maden miktarı sınırlı olduğu için, altın ve gümüş sikkeler yerine tekel konumu olan bir bankaca çıkarılacak kâğıt para kullanılarak para arzı ve buna bağlı olarak da istihdam artırılabilirdi.

Law tarafından kurulan, daha sonra Banque Royale adıyla devletleştirilen, fakat denetiminde Law’ mn önemli rol oynadığı banka, Law’nın görüşleri için bir uygulama alanı oldu. 1719-1720 yıllarında kamu borçlarını geri ödemek için çok büyük miktar­da kâğıt para basıldı. Para arzı arttıkça enflasyon şiddetlendi, Compagnie d’Occident’ın hisse senetleri­nin değeri önce yükseldi, bu hisse senetlerinin spekü­lasyonu hızla yaygınlaştı. Başta bu senetleri ellerinde bulunduranlar büyük kârlar elde ettiler. Ancak ban­kanın ilk baştaki bu aşırı kârlı döneminden sonra halkın güveni sarsılmaya başladı ve ellerinde bulunan hisse senetlerini hızla satmaya çalışmaları, hisse senet­lerinin değerini hızla düşürünce 1720’de Law iflas etti ve ülkeyi terketmek zorunda kaldı. Yoksulluk içinde öldü.

•  Eserleri (başlıca): Money and Trade Considered with a Proposal for Supplying the Nation with Money, 1705, (“Ulusa Para Sağlamakla İlgili Bir Öneriyle Birlikte, Para ve Ticaret”).