Nicos Poulantzas Kimdir
Nicos Poulantzas Kimdir, Nicos Poulantzas Hayatı Biyografi
Yunan siyaset kuramcısı ve sosyolog. Gelişmiş kapitalist ülkelerde devlet ve devlet biçimleri konusundaki çalışmalarıyla tanınmıştır.
Atina’da doğdu, 3 Ekim 1979’da Paris’te öldü. Atina Üniversitesinde ve 1960’ta Fransa’ya yerleştikten sonra Paris Üniversitesi’nde öğrenim gördü. 1964’de yasa ve hukuk konusunda, Nature des choses et droit (“Şeylerin Doğası ve Hukuk”) adlı teziyle doktora derecesi aldı. Fransa’da Vincennes Üniversitesinde öğretim üyesi oldu. Ayrıca Frankfurt, Atina ve Boston üniversitelerinde dersler verdi.
Poulantzas, Althusser çevresinde yer aldığı dönemde yazdığı ilk önemli kitabı Pouvoir politique et classes sociales’de (“Siyasal iktidar ve Toplumsal Sınıflar”) toplumu, iktisadi, siyasal ve ideolojik yapısal düzeylere ayırarak inceledi. Bu tarihten, sosyalizme geçişe ilişkin öneriler geliştirdiği son kitabı L’etat, le pouvoir et le socialisme’ı (“Devlet, İktidar ve Sosyalizm”) yayınladığı 1978’de değin geçen on yıllık süredeki kitap ve yazılarıyla gelişmiş kapitalist ülkelerde devletin konumunu ve işlevini sistematik bir bütünlük içinde ele alarak, iktidar ve toplumsal sınıflar arasındaki karmaşık ilişkinin çerçevesini çizmeye çalıştı, aynca farklı devlet biçimleri üzerine çalışmalar yaptı.
Poulantzas’a göre her kapitalist devlet biçimi, kendine özgü ilişkilerle nitelenir: Liberal devlet, müdahaleci devlet, Bonapartizm, askeri diktatörlük, Faşizm. Kural dışı devlet biçimleri olarak gördüğü faşizmler ve askeri diktatörlüklerle ilgilendiği kitaplarından Fascisme et dictature’dz (Faşizm ve Diktatörlük) Alman ve İtalyan faşizmlerini karşılaştırmalı olarak ve III. Enternasyonal’in (Komintern) faşizm konusundaki siyasetini de irdeleyerek ele almış, La crise des dictatures’de (“Diktatörlüklerin Bunalımı”) Portekiz ve Yunanistan’da askeri rejimlerin devrilişini ve İspanya’da devrilmek üzere olan Franko rejimini, uluslararası iktisadi ve siyasal bunalım çerçevesinde çözümlemiştir.
Poulantzas’a göre, devlet sistemi, bazıları baskı işlevini yüklenen, diğerleri ideolojik rolü üstlenen çeşitli aygıt ya da kurumlardan oluşur. İdeolojik aygıtlar, devletin bütünlüğünü sürdürme ve toplumsal sistemin üretim koşullarını yeniden üretme işlevini yerine getirir. Bu nedenle, devleti salt sınırlayıcı ve baskıcı bir kurum olarak görmek, hem devletin sınıf egemenliğini meşrulaştırma işlevini, hem de devletin iktisadi eylemlerim anlaşılmaz kılar. Poulantzas, kapitalist devleti, siyasal ve iktisadi düzey arasındaki ayrımdan yola çıkarak bir ilişki, mücadele eden sınıflar arasındaki iktidar ilişkisinin bir biçimlenmesi olarak görmektedir. Bu durumda devlet, ne bir sınıf ya da kesim elinde edilgen ve hiçbir özerkliği olmayan bir araç olarak nesnedir, ne de özerkliği kendi iradesine indirgenebilir olarak öznedir. Poulantzas’a göre, devletin nesne ya da özne olarak görülmesi, devlet ile toplumsal sınıflar arasındaki ilişkiyi dışsal bir ilişki olarak anlamaya yol açar.
Buradan çıkarak, “tekelci devlet kapitalizmi” yaklaşımına, devleti, tekelci sermayedarların elinde nesne olarak gördüğü için; sosyal demokrasiye de, devleti çıkarları çelişen sınıflar arasında hakemlik yapan özne olarak gördüğü için karşı çıkar. Hem sınıf çelişkilerinden ve mücadelelerinden doğan, hem de bu çelişkilerle ve çelişkiler tarafından kurulan devlet, egemen sınıflarla ilişkisinde göreli özerkliğe sahiptir. Kapitalist devletin göreli özerkliği, farklı toplumsal sınıflar arasındaki çelişkili iktidar ilişkilerinden kaynaklanmaktadır.
- Eserleri (başlıca): Nature des choses et droit, 1966, (“Şeylerin Doğası ve Hukuk”); Pouvoir politique et classes sociales, 1968, (“Siyasal İktidar ve Toplumsal Sınıflar”); Fascisme et dictature, 1970, (Faşizm ve Diktatörlük, 1980); Les classes sociales dans le capitalisme aujourd’hui, 1974, (“Bugünkü Kapitalizmde Toplumsal Sınıflar”); La crise des dictatures, 1975, (“Diktatörlüklerin Bunalımı” Geçiş Süreci, 1981); L’etat, le pouvoir et le socialisme, 1978, (“Devlet, İktidar ve Sosyalizm”).