Ahmet Cevdet Paşa Kimdir

Ahmet Cevdet Paşa  Kimdir,Ahmet Cevdet Paşa  Hayatı ve Biyografi

(1823-1895)

Osmanlı tarihçi ve hukukçu. 1774- 1826 arasını kapsayan bir Osmanlı tarihi yazmış, Mecelle’nin hazırlan­masında büyük rol oynamıştır.

Ahmed Cevdet Paşa, 27 Mart 1823’de Lofça’da (bugün Bulgaristan’da) doğdu, 27 Mayıs 1895’de İstanbul’da-öldü. İlköğrenimini Lofça’da yaptıktan sonra, 1839’da İstanbul’a gelerek Fatih’deki Papasoğlu Medresesi’ne girdi. Bir yandan da dönemin ünlü bilginlerinden özel dersler aldı. Medrese öğrenimini 1844’de bitirerek Premedi kazası (bugün Arnavutluk’ ta) kadılığına atandı. 1845’de İstanbul ruûsu olarak müderris oldu.

Cevdet Paşa’nın devlet görevlerinde hızla yüksel­mesi 1846’da başlar. Bu yıl, Sadrazam Mustafa Reşid Paşa’nın yanında görevlendirildi, 1848’de Bükreş’e gönderildiğinde burada Fuad Paşa ile tanıştı. Bu tanışma ilerde verimli bir işbirliğine dönüştü. 1850’de Meclis-i Maarif üyeliği ile birlikte Darü’l-Muallim’in müdürlüğüne atandı. 1851’de yeni kurulan Encümen- i Dâniş üyeliğine getirildi. Bu kurulca Osmanlı Devleti’nin 1774’ten sonraki tarihini yazmakla görev­lendirildi.

Tarihinin ilk üç cildini tamamladığı 1855’de vakanü visliğe atandı. İlmiye sınıfıyla da bağını sür­dürdüğünden 1856’da Galata Mollası oldu. 1857’de Mekke payesini aldı. Aynı yıl*Meclis-i Ali-i Tanzimat üyeliğine getirilince, önde gelen devlet adamları arasına katıldı, en önemli eseri olan Mecelle’nin hazırlıklarına da bu dönemde başladı. Kendisine 1858’de vezirlik ve Vidin valiliği önerilmesine karşın, sivil rütbe istemeyerek İlmiye sınıfına bağlı kalacağım açıkladı. Öte yandan başta şeyhülislamlar olmak üzere bu sınıfın önde gelenleri fiilen ilmiye görevinde bulunmadığı gerekçesiyle yükselmesini sürekli engel­liyorlardı.

Tarih-i Cevdet’ten başka vakani visliği dönemin­de kaleme aldığı Tezâkır adlı yapıtı ile II.Abdülhamid’in isteği üzerine yazdığı Maruzat da önemlidir. Tezakir-i Cevdet, 1839-1872 arasını kapsar. 40 cüze ayrılmış yapıtın sonunda Cevdet Paşanın öz yaşam- öyküsü yer alır. 5 cüzden oluşan Maruzat ise, 1839-1876 arasında meydana gelen önemli siyasi olayların bir tahlili ve değerlendirilmesi niteliğindedir. I. cüzü kayıptır. Cevdet Paşa ayrıca, özellikle halk için Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa adlı klasik bir İslam tarihi de kaleme almıştır.

Dilcilik alanında daha çok öğretime yönelik çabalar harcayan Cevdet Paşa, bu amaçla Fuad Paşa ile birlikte Kavaid-i Osmaniye adlı gramer kitabını yazmıştır. Osmanlıca’nın üç dilden oluştuğunu ilk kez açıklayan ve buna göre yazılan kitap, uzun yıllar tüm gramer kitaplarına örneklik etmiştir. Okuma- yazmanm yaygınlaşması için dilde sadeleşmenin gere­ğine inandıktan sonra Cevdet Paşa, kendi kitaplarında da bu gereğe uymaya çalışmıştır.

Cevdet Paşa, Tanzimat döneminin en etkin devlet ve fikir adamlarındır. Tanzimat Batıcılığı ile geleneğe bağlılığı uzlaştırmaya çalışmış, taklitçilik ve aktarmacılık yerine muhafazakâr bir reformculuğu savunmuştur. Avrupa karşısında sürekli eziklik du­yan Tanzimat aydınlarına İslamiyet’in ve Osmanlı Devletinin de birçok üstün yanları olduğunu göster­meye çalışarak yeni bir sentez aramanın gereğine işaret etmiş, bunun bazı örneklerini de vermiştir.

• Eserleri (başlıca): Medhal-i Kavaid, 1852; Tarih-i Cevdet, 12 cilt, 1855-1884; Beyanü’l-Unvan, 1857; Malu- mat-t Nafia, 1862; Kavaid-i Osmaniye, 1864; Takvimü’l- Edvar, 1870; Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa, 6 kitap, 1874-1889; Miyar-ı Sedad, 1876; Adab-ı Sedad, 1877; Belagat-ı Osmaniye, 1881; Kırım ve Kafkas Tarihçesi, 1890; Tezâkir, (ö.s.), C.Baysun (vay), 4 kitap, 1953-1967; Mâruzât, (ö.s.), Y.Halaçoğlu (yay), 1980.