>ALAN VE MESLEK SEÇİMİNDE BİLİNMESİ GEREKENLER

>Meslek, hayatınızı kazanmak için yaptığınız, kuralları toplum tarafından belirlenmiş ve belli bir eğitimle kazandığınız bilgi ve becerilere dayalı faaliyetler bütünüdür. Mesleği sürdürmenizde etkili olan kazanç, meslek seçimi kararınızı etkileyen tek etken değildir. Bu kararınızı etkileyen sosyal statü, düzenli yaşam gibi farklı doyum kaynakları da vardır. Kazanç sağlama sorunu olmayan kişilerin mesleki faaliyetlerini sürdürmelerinin ya da bazı bireylerin az gelir getiren meslekleri çok gelir getiren mesleklere tercih etmelerinin nedeni de budur.
Meslek, kendinizi keşfetme ve yeteneklerinizi geliştirme yoludur. Kişilik özelliklerinizi, ideallerinizi, hayata
bakışınızı, değerlerinizi belirler. Gününüzün büyük bir bölümü iş yerinde geçer. Yaptığınız faaliyet, ilgi ve yeteneklerinize hitap ediyorsa mesleki açıdan doyuma ulaşırsınız. Mesleki doyum ise genel doyumunuza yansır. Hayatta doyumağlamanız bir anlamda kendi özelliklerinize uygun alanı ve mesleği seçmenize bağlıdır.
Alan ve meslek seçimindeki kararınızı başarınız ve başarısızlığınız da etkiler. Her insan farklı ilgi ve yeteneklere sahiptir. Her alan ve meslek de farklı yetenekleri gerektirir. Sahip olduğunuz yetenekleri gerektiren alan ve mesleklerde başarılı olursunuz. Günümüzde meslek çeşitliliğinin artması, buna bağlı olarak meslekte uzmanlaşmanın önemli olması, mesleğe hazırlanmanın uzun süreli eğitim gerektirmesi meslek seçiminin önemine işaret etmektedir.
Seçmek zorunda olduğunuz meslekler çok çeşitlidir. Tüm bunlar doğru ve gerçekçi seçimler yapma zorunluluğunuzu arttırmaktadır. Gelecekteki yaşam tarzınızın belirlenmesinde dönüm noktası olan alan seçiminizi yaparken doğru ve isabetli karar verebilmeniz için izleyeceğiniz basamaklar şöyle sıralayabiliriz:

YETENEKLERİNİZİ BELİRLEYİN (BEN NELER YAPABİLİRİM?)

Yetenek; belli bir eğitimden yararlanma gücünüzdür. Hangi eğitim programında başarılı olabileceğinizi gösterir. Yetenek, meslekteki başarınızı etkileyen etkenlerden biridir ve temel gerekliliktir. Seçtiğiniz mesleğin gerektirdiği azami yetenek düzeyine sahip değilseniz o meslekte başarılı olmanız beklenemez. Bunun yanında sahip olduğunuz yeteneklerin kapasitesinin altında bir yetenek düzeyi gerektiren mesleğe yöneldiğinizde meslekte doyum sağlamanız mümkün olmayacaktır.
Akademik yeteneğinizin, derslerdeki başarı ya da başarısızlığınızın araştırılması, sözel ya da sayısal düşünme yeteneklerinden hangisinde daha başarılı olduğunuzun belirlenmesi gerekir. Bunun için Fen Bilimleri, Sosyal Bilimler, Matematik ve Türkçe derslerindeki başarınız bir ölçüt olabilir. Bunun dışında cisimleri üç boyutta görebilme, şekiller arası benzerlik ve farklılıkları bulabilme gücünüz de araştırılması gereken bir yetenek alanıdır.
Sayısal düşünme gücüne sahip olmayan, Fen ve Matematik gibi sayısal ağırlıklı derslerde başarılı olmayan biriyseniz tıp, diş hekimliği ve mühendislikler gibi sayısal puan ile öğrenci alan yüksek öğretim programlarında başarılı olmanız mümkün değildir. Cisimleri üç boyutlu görebilme, bir evin planına bakarak o evin yapılmış halini göz önünde canlandırabilme, bir şeklin açılımını düzlem üzerinde görebilme gücüne sahipseniz mimarlık eğitiminde başarılı olabilirsiniz. Sözcükleri ustalıkla kullanamayan, zengin bir sözcük dağarcığına sahip olmayan biriyseniz dil ve edebiyat programlarında başarılı olmanız beklenemez

İLGİ ALANLARINIZI BELİRLEYİN (BEN NELERİ YAPMAKTAN HOŞLANIRIM?)

Yetenekler, hangi eğitim programında daha başarılı olabileceğinizi gösterirken; ilgiler, hangi alanlarda hangi faaliyetlerle uğraşmaktan zevk duyacağınıza işaret eder. İlgileriniz, yetenekleriniz ile ilişkilidir. İlgi duyduğunuz alanlar, çoğunlukla yetenekli olduğunuz alanlardır.
Seçtiğiniz alanın ilgi alanınızda olup olmadığı ve seçeceğiniz mesleğin, insanlarla diyaloğu, onları yönetmeyi, yönlendirmeyi, onlara hitap etmeyi veya yardım etmeyi mi gerektiriyor, yoksa insanlarla değil de objelerle uğraşmayı mı gerektiriyor sorularına yanıt aramanız ve edebiyata, müziğe, güzel sanatlara karşı olan ilgilerinizi de belirlemeniz gerekir.
İlgi duyduğunuz, hoşlandığınız şeyleri severek yaparsınız. İlgi duymadığınız bir faaliyete yönelmeniz hem mesleki doyumunuzu, hem de başarınızı olumsuz yönde etkiler.
İnsanlara yardım etmekten, insanların sorunlarını dinleyip, sorunlarına çözüm aramaktan zevk almayan bir psikoloğun başarılı olma olasılığı düşüktür.

İŞ İLE İLGİLİ DEĞERLERİNİZİ BELİRLEYİN (BEN NE İSTİYORUM?)

Yetenek ve ilgilerinizin belirlenmesinin ardından meslekten beklentilerinizi tanımlamanız gerekir. İş değerleri, meslekte nelere önem verdiğinizi, mesleki faaliyetin sonunda elde etmek istediğiniz olanakları gösterir. Kazanç, üretken bir kişilik yapısı, liderlik, yeteneğinizi kullanma, işbirliğine uygunluğunuz, ün sahibi olma isteğiniz, sosyal statünüz, düzenli yaşam beklentiniz, değişiklik gibi iş değerleriniz vardır. Bu değerlerden sizin için önemli olanları belirlemelisiniz.
Belirlediğiniz bu değerleri sağlayacak alana ve mesleğe yönelmelisiniz. Ancak ilgi ve yeteneklerinizi de göz ardı etmemelisiniz. Meslekte düzenli bir yaşama, sosyal statüye, işbirliğine, üretkenliğe önem vermeniz bu beklentileri sağlayacak mesleği tercih etmenize sebep olur.

KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİZİ BELİRLEYİN (KARAKTERİM NASIL?)

Alan ve meslek seçiminde isabetli karar verebilmeniz kişilik özelliklerinizi çok iyi tanıyıp bu özellikleri gerektiren alan ve mesleklere yönelmenize bağlıdır.
Bireylerin çok farklı kişilik özellikleri vardır. Atak, girişken, çekingen, uysal, hırslı, idealist, hayal gücü zengin, realist, mantıklı, sinirli, kendi başına buyruk, alçak gönüllü, düzenli, kurallara bağlı vb. çok çeşitli kişilik özellikleri bulunur. Sayılan bu özelliklerden hangisine sahip olduğunuzu bilirseniz, seçiminizi bu doğrultuda yaparsınız.
Örneğin; ikna gücünüz yüksek, dışa dönük, insanlarla devamlı ilişki halinde olan, girişimci niteliklere sahipseniz avukat, politikacı ya da pazarlamacı olabilirsiniz. Kurallara bağlı, düzenli, statüye önem veren, sorumlu, nesnelerle uğraşmaktan hoşlanıyorsanız bankacılık, büro memurluğu, muhasebe gibi mesleklere yönelmeniz isabetli olur.

İLGİ DUYDUĞUNUZ DERSLERİ VE MESLEKLERİ İNCELEYİN

Kendinizi tanımanızla birlikte ilgi duyduğunuz meslekleri de tanımanız gerekir. Derslere ilginizi belirlerken şunlara dikkat etmelisiniz;
Öğrenme hızınız
Derse olan ilginiz
Ders çalışırken zamanın nasıl geçtiğini algılama biçiminiz
Dersin sizin açınızdan zorluk kolaylık derecesi
Meslekler hakkında araştırma yaparken şunlara dikkat etmelisiniz;

Meslek mensuplarının yaptığı temel faaliyetler
Çalışma ortamı
Çalışma koşulları
Çalışanlarda aranan nitelikler
Mesleğe hazırlanma
İlk işe giriş
Meslekte ilerleme
Kazanç
İş bulma olanağı ve mesleğin geleceği
Mesleğin gerektirdiği nitelikler vb.
Dersle ilgili bilgi toplamak için, okul rehber öğretmeninizden, dersinize giren branş öğretmenlerinizden, çalışma davranışlarınızdan, meslekleri tanımak için ise meslekleri tanıtan yayınlardan, rehber kitapçıklardan,

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir