André Lalande Kimdir

André Lalande Kimdir, André Lalande Hayatı Biyografi

Fransız, düşünür. Gelişimin türdeşli­ğe yöneldiğini ileri sürmüştür.

19 Temmuz 1867’de Dijon’da doğdu, Asnieres’ de öldü. 1885’de Ecole Normale Superieure’e girdi. 1899’da felsefe doktoru sanını alarak liselerde öğret­men, 1904’de Paris Üniversitesi’nde profesör oldu.

Usçu bir görüşü benimseyen Lalande usu, kurul­muş ve kurucu olmak üzere ikiye ayırır. İlki, belirli bir tarih döneminde konulmuş kuralların oluşturdu­ğu, öteki ise, kural ve değerlerin yaratıcısı olan ustur. Us, toplumsal bir işlevdir. Her toplumda görülen bireysel yanılmalar, daha sonraki toplumca düzeltilir. Düzeltilmeden alman yanlışlar ise toplumda ortak sağduyunun evrimleşmesiyle ayıklanır.

Lalande’ın evrimleşmeden anladığı, H.Spencer’in görüşlerinden çok başkadır. Daha doktora tezinde, onun evrim kuramını eleştirmiştir. Ona göre, evrim­leşme başkalaşmaya, türlüleşmeye değil türdeşliğe ya da çözünmeye yöneliktir. Usavurma ile türlü olgula­rın birkaç yasaya bağlanması, uluslararası ilişkilerin gelişmesi, kast yapılarının çözünmesi, kadın-erkek eşitliğinin benimsenmesi, toplumların, türlü kurumlar açısından, “birliğe” doğru evrildiğinin kanıtıdır. Bu, doğada da süredurum yönelimi olarak kendini göste­rir. Ancak, insandaki eğilim, Spencer’in evrim görü­şünün tersine, bir yazgı değildir. İstencin, insanın bireysel değerlerini korumaya yönelik bir etkinliğidir. Tinden evrenselliğe olan temel yönelim, tümevarımın geçerliliğinin göstergesidir.

Lalande, evrensel bir felsefe dili kurma amacıyla, Vocabulaire technique et critique de la pbilosophie (“Teknik ve Eleştirel Felsefe Sözlüğü”) adlı bir çalışmaya girmiş, 1905’te Fransız Felsefe Derneği’n- de, ortak anlağın temellerini araştırmıştır.

• Eserleri (başlıca): L’idee de dissolution opposee a celle de l’evolution dans la methode des sciences physiques et morales, 1899, (“Ahlak ve Fizik Bilimleri Yönetiminde, Evrim Düşüncesine Karşı Çözünme Düşüncesi”); Theori- es de l’induction et de l’experimentation, 1929, (“Tümeva­rım ve Deney Kuramları”). Sözlük: Vocabulaire teehni- que et critique de la pbilosophie, 1926, (“Teknik ve Eleştirel Felsefe Sözlüğü”).