Ceberti Kimdir

Ceberti Kimdir,Ceberti Hayatı ve Biyografi

(1753-1825)

Arap, tarihçi. Mısır’ın Fransa işgaline uğradığı dönemle ilgili önemli yapıtlar vermiştir.

Abdurrahman b. Hasan el-Ceberti, Kahire’de doğdu, Şubra yolunda öldürüldü. Soyu yedi kuşak önce Habeşistan’ın Cebert bölgesinden gelip Kahire’ ye yerleşmişti. Ceberti ailesi el-Ezher Camisinde uzun yıllar ders vermiş, birçok şeyh yetiştirmiş bilgin bir aileydi. Ceberti’nin babası Hasan, el-Ezher’de astronomi öğretimi yapan şeyhlerin sonuncusudur. Ceberti de el-Ezher’de öğrenim gördü. Kahire’nin ünlü bilginleri arasında yer aldı. Napoleon Mısır’ı işgal ettikten sonra onu yönetimde aracı olarak kullandığı seçkinler ve ileri gelenler divanına üye seçti. Ceberti yaşamının son yıllarında Mehmed Ali Paşa’nm muvakkitliğinde bulundu. 1825 sonları ya da 1826 başlarında Kahire’ye dönerken Şubra yolunda öldürüldü. Ölüm tarihi bazı kaynaklarda 22 Haziran 1822’dir. Yazdığı Mısır tarihinde ileri sürdüğü görüş­lerinden kuşkulanan Mehmed Ali Paşa’nın bu cinayette parmağı olduğu sanılıyor.

Ceberti’nin en önemli yapıtı Acaibü’l-Asar fi’l- Teracim ve’l-Ahbar adlı 1628-1821 yıllarını kapsayan Mısır tarihidir. Kitap Mehmed Ali Paşa ve yönetimine karşı görüşler taşıması nedeniyle uzun süre yasaklandı. Daha önce yapılmış bir baskısı da toplatılıp yok edildi. Mısırlı bilim adamlarından Şefik Mansur Bey ve arkadaşları yapıtı eksik ve düzensiz bir biçimde Fransızca’ya çevirdiler. Ayrıca G.Wiet, yayımlanan bölümlerin indeksini hazırladı. Yapıtta tarihi olaylar, Doğu’nun yaşam biçimi, gözlemlere dayanılarak ve­rilmiştir. Kitap, özellikle değerli bilgiler veren bir biyografya sözlüğü niteliğindedir. Muzhirü’t-Takdis bi-Zehebi Devleti’l-Fransız adlı yapıtı Mısır’ın Fran­sız işgali sırasında tuttuğu birkaç yıllık notları içerir. Yazımı 1802 başlarında tamamlanmıştır. Ceberti bu kitapta Fransızlar’a karşı sert eleştiriler yöneltir. Yapıt Muhammed Ata tarafından Yevmiyyetü’l-Ceberti adıyla bastırılmıştır. Yapıtın, Mütercim Asım Efendi tarafından yapılmış, Muzhirü’t-Takdis bi Huruci Taifeti’l Fransız ve Hekimbaşı Mustafa Behçet Efen- di’nin yaptığı ve basılı, Tarih-i Mısr adlı Türkçe çevirileri vardır

Ceberti’nin İslam tarihi konusunda derin bir bilgisi yoktu. Önemli bir İslam tarihçisiyle de kişisel bir ilişkide bulunduğu bilinmiyor. Buna karşın Mısır’ da özellikle Kahire’de geçen olayları yakından izlemiştir. Babası Şeyh Hasan’ın Memluk ve Osmanlı ulemasıyla yakın dostluğu vardı. Ceberti’nin kişiliğinin ve dünya görüşünün oluşmasında babasının büyük payı vardır. Ceberti, Muradi ve Murtaza el-Zebidi’den de geniş ölçüde etkilenmiştir.

  • Eserleri (başlıca): Aca’ibü’l-Asar fi’l-Teracim ve’l- Ahbar, (ö.s.), 4 cilt, 1873-1880; Yevmiyyetü’l-Ceberti, (ö.s.), Muhammed Ata (yay.), 2 cilt, 1958; Tarih-i Mısr, (ö.s.), Mustafa Behçet Efendi (çev.), 1865.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir