Amitler Hakkında Ansiklopedik Bilgi

Amitler Hakkında Bilgi, Amitlerin Özellikleri

Amitler, amonyak ve aminlerle yakınlığı olan azotlu bileşikler grubu. Ortaklaşım (kovalans) bağı taşıyan amitler, bir asitteki hidroksil grubunun (OH) yerini bir amino grubunun (NR2, buradaki R bir hidrojen atomu ya da metil, CH3 gibi organik bir grup olabilir) almasıyla oluşan nötr ya da çok zayıf asit özelliğinde maddelerdir. Karboksilik asitlerden (R’COOH) türe­yen karboksamitler (R’CONRî) en önem­li amit grubudur. Sülfonamitler ise (RSO2NR2) sülfonik asitlerden (RSO3H) türetilir.

İyon bağı taşıyan tuz yapısındaki amitler, genellikle amonyağın, aminlerin ya da ortaklaşım bağlı amitlerin, kimyasal etkinliği yüksek bir metalle (örn. sodyum) tepkimesinden elde edilen kuvvetli alkali bileşik­lerdir.

Sıvı olan formamit dışında, amonyaktan elde edilen ortaklaşım bağlı amitlerin tümü katıdır; beşten az karbon atomu taşıyanlar suda çözünür, elektriği iletmez ve hem organik, hem inorganik maddeleri çözer. Ortaklaşım bağlı amitlerin (molekül ağırlığı düşük olanlar da dahil) tümünün kaynama noktası yüksektir.

Poliamitlerin (birbirlerine bağlanarak poli- mer adı verilen büyük moleküller oluşturan amitler) canlılarda protein halinde bol mik­tarda bulunmasına karşın, basit ortaklaşım bağlı amitlerin pratik olarak elde edilebile­ceği hiçbir doğal kaynak yoktur. Basit amitler, asitlerin ya da asit holojenürlerinin amonyak ya da aminlerle tepkimesiyle elde edilir. Basit amit üretiminin bir yolu da su ile nitrillerin tepkimeye sokulmasıdır.

Ortaklaşım bağlı amitler en çok hidroliz tepkimesi (su ile kimyasal tepkime) verir. Bu amitleri asit ve aminlere dönüştüren hidroliz tepkimesi, kuvvetli bir asit, alkali ya da enzim gibi bir katalizörün yokluğunda oldukça yavaş gelişir. Amitlerin suyunun alınmasıyla nitriller elde edilir. Karboksilik asit amitlerinin çoğunun bir katalizör eşli­ğinde hidroj enleme (yüksek ısı ve basınçta hidrojen molekülleri katma) yoluyla amin­lere dönüşmesine karşın, genel olarak amit­ler kolayca indirgenebilen ya da yükseltgenebilen maddeler değildir. Güçlü bir indir­geyici olan lityum alüminyum hidrür, amit­leri aminlere dönüştürür. Amitlerin asit klorürleriyle ya da anhidritlerle tepkimesi sonucunda aynı azot atomuna bağlı iki karbonil (CO) grubundan oluşan amitler ortaya çıkar.

Ticari değeri olan en önemli amitler ara­sında, çözücü olarak kullanılan asetamit (CH3CONH2) ve dimetilformamit [HCON (ÇH3)2], sülfalı ilaçlar ve naylon sayılabilir. Üre ya da karbamit [CO(NH2)2], memeli­lerde protein metabolizmasının son ürünü olan ve idrarla birlikte vücuttan atılan kristal yapıda bir bileşiktir. Amonyak ve karbondioksitten bireşim yohıyla büyük ölçekte üretilen bu bileşik, gübre, hayvan yemi ve üre formaldehit reçinelerinin (plas­tik maddelerin hammaddesi olan polimerler grubu) yapımında kullanılır. Amitler Hakkında Ansiklopedik Bilgiler aktardık.