Hava Kompartımanı

Hava kompartımanı, hava basıncı farklı ortamlar arasında geçişi sağlayan özel dona­nımlı oda. Çoğunlukla atmosfer basıncı koşullarından, basınçlı (pnömatik) kesonlar ya da sualtı tünelleri gibi havası sıkıştırılmış ortamlara geçişte kullanılır. Uzay araçların­da da hava kompartımanlarından yararlanı­lır; 8 Mart 1965’te Sovyet kozmonot Alek- sey Leonov, hava kompartımanından geçe­rek uzay aracının dışına çıkmış ve uzayda yürüyen ilk insan unvanını elde etmiştir.

1830’da Sir Thomas Cochrane, liman inşaa­tında kullanılmak üzere tasarımlanmış ilk hava kompartımanının patentini aldı; Isambard Kingdom Brunel, James Eads gibi önde gelen inşaat mühendisleri tarafından köprü temellerinin yapımında kullanılabilecek biçimde geliştirilen aygıtı James Henry Greathead de tünel inşaatına uyguladı.

Günümüzde kullanılan hava kompartı­manları, her iki ucunda hava sızdırmaz birer kapak bulunan çelik gövdeli bir silindir biçimindedir. Kapakların biri dışarı, öteki ise basınçlı hava bölmesine açılır. Bu ikinci bölmenin hava basıncı, çeşitli vanaların yardımıyla düzenlenir. Kapaklardan biri her zaman kapalı tutulur ve öteki kapak açılma­dan önce, o yöndeki dış basınç ile kompartı­man basıncı eşitlenir.

Genel olarak iki tip hava kompartımanı vardır; Tünellerde kullanılan yatay kompar­tımanların kapakları düşey eksen üzerinde açılıp kapanır; kesonlarda kullanılan dikey kompartımanların kapakları ise, çalışma bölmesindeki malzemelerin kablolarla yüze­ye çıkartılıp indirilmesini olanaklı kılacak biçimde yerleştirilir.