Aynştaynyum elementinin özellikleri ve kullanım alanları
Aynştaynyum elementinin özellikleri , Aynştaynyum elementinin kullanım alanları
Aynştaynyum (Es), einsteinyum olarak da yazılır, aktinitler dizisinden, atom numarası 99 olan ve periyodik tablonun Illb grubunda yer alan, yapay olarak elde edilmiş kimyasal element. Doğada bulunmayan ve uranyum-238’in yoğun nötron bombardımanına tutulmasıyla aynştaynyum-253 izotopu halinde elde edilen bu element. Kasım 1952’de Büyük Okyanusun güney kesiminde patlatılan ilk termonükleer bombanın (hidrojen bombası) döküntüleri arasında, California’daki Berkeley Üniversitesi’nden Albert Ghiorso ve arkadaşları tarafından Aralık 1952’de tanımlanmıştır.
Termonükleer bombanın döküntüleri, radyoaktif patlama bulutları arasında radyo kumandayla pilotsuz olarak uçan uçaklar tarafından filtre kâğıtları üzerinde toplanmıştı. Sonradan, aynştaynyumun ve 100 atom numaralı elementin (fermiyum) varlığı, Enivetok mercan adasından alman mercanlarda da saptandı. Metal halindeki aynştaynyum ise henüz elde edilememiştir.
Aynştaynyumun bütün izotopları radyoaktiftir. Aynştaynyum-253 (yarı ömrü 20,5 gün), aynştaynyum-254 (yarı ömrü 276 gün^ ve aynştaynyum-255 (yarı ömrü 38,3 gün) izotoplarının karışımları, plütonyum gibi daha küçük atom numaralı elementlerin yavaş nötronlarla yoğun biçimde bombardımana tutulmasıyla elde edilebilir. Radyoaktif işaretleme yöntemleri,+3 yükseltgenme durumunun, büyük bir olasılıkla Esi3, iyonu halinde sulu çözeltide var olduğunu göstermektedir ;+2 yükseltgenme durumunun varlığını gösteren bazı kanıtlar da bulunmuştur.
Aynştaynyum,+ 3 değerlikli öbür aktinit elementlerine çok benzeyen kimyasal özellikler gösterir. Aynştaynyum-255 ve aynştaynyum-256, elektron (beta parçacıkları) salarak fermiyum (atom numarası 100) izotopları oluşturur; aynştaynyum-253 ise mendevelyumun (atom numarası 101) elde edilmesinde kullanılır.