Bitişim Nedir
Bitişim Ne Demek, Bitişim Nedir
Bitişim, dilbilimde sözcüklerin, her biri yalnızca tek bir dilbilgisi kategorisini gösteren bir dizi anlam birimden (sözlük birim ya da biçim birim) oluşması. Bitişim kavramı, dillerin türsel sınıflandırmasında kullanılır. Bu türe giren dillerde dilbilgisi bağlantıları, işteşlik, yetenek, olumsuzluk, kişi, zaman gibi değişik işlevleri bulunan eklerin köke katılmasıyla ya da bitiştirilmesiyle gösterilir.
Türkçe, Fince ve Japonca bitişimli diller (bağlantılı diller ya da bitişken diller) öbeğine girer. Altay dillerinde ve bu arada Türkçede dilbilgisi bağlantıları, eklerin ad ve eylem köklerine getirilmesiyle belirtilir. Örneğin Türkçedeki “ev-ler-den” sözcüğü, “ev-” gövdesine her biri bir dilbilgisi kategorisini gösteren iki anlam birimin (monem) eklenmesiyle oluşmuştur; bu iki anlam birimin her ikisi de sözlüğü değil de dilbilgisini ilgilendirdiği için biçim birim (morfem) diye adlandırılır. “Döndüler” dizimi “dön-” köküne, geçmiş belirten “-dü” eki ile “-ler” çoğul ekinin getirilmesiyle oluşturulmuştur. Gene Türkçedeki “görüştürülmemiştiler” dizimi, “gör-” eylem köküne işteşlik (“-ş”), ettirgenlik (“-tür-“), edilgenlik (“-l-“), olumsuzluk (“-me-“), belirsiz geçmiş zaman (“-miş”), hikâye (“-ti”), çoğul kişi (“-ler”) eklerinin getirilmesiyle oluşturulmuştur. Bir başka örnek de “işlev” gövdesine getirilen eklerle verilebilir: “işlev-sel-ci-lik”. Öte yandan Kuzey Amerika Yerli dillerinden Şinuk dilinin bir lehçesi olan Vişram dilindeki açimluda (“onu sana verecek”) sözcüğü şu öğelerden oluşur: a- “gelecek zaman”, -ç- “o”, -i- “onu”, -m- “sen”, -/- “a”, -«d-‘ “ver”, -a “gelecek zaman”.
Bitişimli diller, bir sözcük öğesinin birden fazla dilbilgisi kategorisini gösterebildiği bükünlü dillerden {bak. bükün) ve her sözcüğün yalnızca tek bir sözcük öğesinden oluştuğu ayrışkan dillerden ayrılır. Çoğu dil bu üç türün karışımıdır.